|
Archief Ploos van Amstel |
|
VIIIa9 Margaretha Regina Ploos van Amstel en Mr. Jacobus de Muinck, thesaurier van Middelburg
|
|
Grafzerken in de Oostkerk te Middelburg Over de grafzerk van Margaretha Regina Ploos van Amstel en Adriaan van Rymsdyck Hans Kristian Ploos van Amstel & Ronald Buijsse Gouda & Middelburg December 2021 ‘Tijdens werkzaamheden in de Oostkerk in Middelburg zijn honderd oude grafstenen tevoorschijn gekomen. De stenen zijn allemaal rond het jaar 1700 in de kerk neergelegd als grafmonumenten voor rijke overledenen. Geïnteresseerden konden 27 november 2021 de stenen bekijken’ (OmroepZeeland) Heel bijzonder dat de grafzerk van Margaretha Regina Ploos van Amstel en Adriaan van Rymsdyck ineens opduikt door het vrijmaken van de vloer. Het graf was uit beeld verdwenen. Wel bekend was een tekening van de grafzerk uit 1768 door Pieter Snijders. Hierover was al enige documentatie in het familiearchief Ploos van Amstel o.a. een correspondentie met de conservator van Zelandia Illustrata. Die tekening van Snijders kent de nodige fouten in de inscripties. De tekening zou ook de indruk kunnen wekken dat Margaretha Regina Ploos van Amstel en Adriaan van Rymsdyck man en vrouw zijn. Tenslotte suggereert een gecorrigeerde aantekening dat deze grafzerk in de Oude Kerk zou liggen in plaats van in de Oostkerk. Nu de grafzerken zijn blootgelegd kunnen puzzelstukken gelegd worden en komen ook verhalen over de personen naar boven.
Afbeelding. De grafzerk van Margaretha Ploos van Amstel en Adriaan van Rymsdyck (links van het midden) en de grafzerk (rechts daarnaast) van Alexander de Muinck de Oude en zijn vrouw Johanna Stalens in de Oostkerk te Middelburg (foto Ploos van Amstel, 27 november 2021 , 30 maart 2022 en 3 juli 2022) Dit is een interessante en fraaie steen. Bijzonder is dat Margaretha en Adriaan geen echtpaar zijn maar schoonzus en aangetrouwde zwager. De grafzerk toont in aparte kaders gebeiteld, bovenaan een grafschrift (1/4 van de grafzerk) gewijd aan Adriaen van Rymsdyck (1638 -†5 maart 1691) en daaronder prominenter een grafschrift (3/4 van de grafzerk) gewijd aan Margaretha Regina Ploos van Amstel (26 juli 1666 - †29 september 1691) zijn aangetrouwde schoonzus. De grafzerk is helaas beschadigd in de Franse tijd: de familie- en alliantiewapens zijn weggehakt. Het is dus ook een historisch embleem voor die tijdgeest nl. tegen de adel en de aristocratie en voor ‘Gelijkheid’! De grafzerk van hun schoonouders Alexander de Muinck de Oude (†1691) en zijn vrouw Johanna Stalens (†1690) ligt direct rechts naast hun grafzerk.
Afbeelding. Tekening (links) van de grafzerk van Margaretha Ploos van Amstel en Adriaan van Rymsdyck is gemaakt door Pieter Snijders in 1768 voor de documentatie van grafzerken door Mr. Van der Lely. Later is door de conservator MF Lantsheer, Oost kerk in Oude kerk veranderd, ten onrechte blijkt. Ook in de namen/inscripties zitten fouten. Duidelijk is dat het grafschrift door de tekenaar is opgenomen in dat van Margaretha. Dit is een onjuiste weergave immers op de grafzerk staat dit grafschrift in een apart kader. Jacob Verheye van Citters, lid van het Zeeuws Genootschap was toen al ontevreden over het werk van Snijders en stelde geen prijs meer op zijn werk (brief 1785). Adriaen van Rymsdyck is getrouwd met Sara de Muinck (1653(?)-17##). ‘Den 15 Decemb. 1683 zijn bij ons getr . de Hr Adriaen van Rymsdyck met juffr. Sara de Munck gekomen met attestatie uyt de Fransche kerk van Middelburg test. N. Joincourt.’ Aanteekeningen uit het Trouwboek te Oost-Souburg (loopende van 18 Januari 1631-1 Maart 1777), door J. P. de Man. (DNL 1917 Jaargang 35 blz. 85). Sara de Muinck hertrouwde april 1693 met (‘norsche’) David van der Nisse (1644-1705) die weduwnaar was van Clara van Borssele van der Hoorn. David van der Nisse is de vader van Geertruida van der Nisse die een jaar later in 1694 zal trouwen met Jacobus de Muinck (1657~1662– 20 september 1709, begraven in de kerk van Nisse). Margaretha Regina Ploos van Amstel is de eerste vrouw van Jacobus de Muinck. Zij bevalt voor 22 augustus 1686, amper twintig jaar oud, van een zoon genaamd Alexander de Muinck (gedoopt buijten’s huijs door dominee Baars, 22 augustus 1686). In de doopakte wordt naast de vader Jacobus de Munnick, ook grootvader Alexander de Munnick (de Oude) genoemd.
Zij was als minderjarige bezwangerd door (de eveneens minderjarige?) Jacobus de Muinck met wie zij uiteindelijk is getrouwd. Het huwelijk met deze Jacobus de Muinck werd pas op 12 juni 1691 voltrokken en wel te Jutphaas vlakbij haar ouderlijk huis Oudegein. Voor haar vader Gerard Ploos van Amstel (30 april 1617- 17 april 1695) (heer van ‘t Gein en Oudegein en getrouwd met Anna van Bodeck (27 februari 1628-22 oktober 1703)), was de relatie van zijn dochter met Jacobus de Muinck een ongewenste verhouding en zorgelijk. Hij vertrouwde niet op de trouwbelofte die Jacobus heeft gedaan. Het was voor Gerard Ploos van Amstel blijkbaar ook aanleiding tot het voeren van ‘een proces, speciaal in de zaak tegen Jacobus de Munck die een zoontje verwekt heeft by lastgeefster’ (27 maart 1690, U060a027); ‘[…] die den heere Compt in sijn voorsz. qualite sal moeten intenteren tegen dhr. Jacobus de Munck, in cas van trouw in dien den selven met imant anders dan met des heere Comp[arant]ts voorn[oem]de dochter aen de welcke met trouwbelofte verbonden is en bij de selve oock „een soonken noch in leven sijnde verweckt heeft, soude mogen onder staen in echte te treden en daer toe alle sodanige houwelijxse proclamatien wettelijck te verhinderen en in haren voortganck te stuijten daer en so sulx sall requireren […]’. Een aantal jaren na het overlijden (28 mei 1695) van Margaretha Regina, heeft haar broer Mr. Jan Carel Ploos van Amstel kort na het overlijden van grootvader Gerard op 14 april 1695 overleden, de voogdij aanvaard over zijn neefje door ‘procuratie om by de weeskamer in Middelburg voogdy over neef Alexander de Muinck te aanvaarden’ U123a002). Intussen hertrouwt Jacob de Muinck (ondertrouw 9 januari 1694) met de dan slechts 19 jarige Geertruida van Nisse (21 juli 1674), dochter van David van der Nisse, die door zijn huwelijk met Sara de Muinck in 1693, inmiddels zijn zwager was. Jacob en Geertruida kregen een dochter Geertruida Johanna de Munck (geb ??). Van de jongen Alexander de Muinck (dus uit het huwelijk met Margaretha Regina en geb. 1686) en vernoemd (!) naar zijn grootvader, ontbreekt vooralsnog ieder gegeven na 1695.
Afbeelding. Trouwinschrijving 17 mei 1691 Utrecht en attestatie naar Jutphaas 11 juni 1691 van Margaretha Regina Ploos van Amstel en Jacobus de Muinck.
Huwelijksdatum 12 juni 1691 te Jutphaas. Sara de Muinck en Jacobus de Muinck zijn kinderen van Alexander de Muinck de Oude (overl. 14 maart 1691) en zijn vrouw Johanna Stalens (overl. 7 maart 1690). Deze schoonouders van Margaretha Regina Ploos van Amstel en Adriaan van Rymsdyck, liggen in het graf rechts ernaast. Deze aangetrouwde familieleden zijn in opvallend korte tijd na elkaar overleden en wijzen op groot familieleed in die beginjaren ‘90. Dit overlijden zou zomaar een gevolg kunnen zijn van een pest- of pokkenepidemie in die jaren.
Afbeelding. De twee grafzerken. De grafzerk (links) van Margaretha Ploos van Amstel (†1691) en Adriaan van Rymsdyck (†1691) en de grafzerk (rechts) van Alexander de Muinck (†1691) en zijn vrouw Johanna Stalens (†1690) in de Oostkerk te Middelburg
Afbeelding. Portret van de broer van Jacobus en Sara, Alexander de Muinck jr (1655-1719) op 55-jarige leeftijd (Rijksmuseum). Hij kende een kleurrijke levenswandel. Daarnaast een tekening gemaakt in 1761 door Willem Klaassen van de kwartierstaat met het wapen van Margaretha Regina Ploos van Amstel met links en rechts de alliantiewapens (particulier bezit). De ruitvorm geeft haar aan als nog ongetrouwd. Opvallende zaken 1. Zwager en schoonzus Adriaan van Rymsdyck en Margaretha Regina Ploos van Amstel delen een grafzerk. 2. De verwarring dat van Rymsdyck echtgenoot zou zijn van Margaretha Regina Ploos van Amstel, is waarschijnlijk ontstaan door een onjuiste tekening van het graf. In die tekening is de graftekst van van Rijmsdijck in het vlak van Margaretha Regina Ploos van Amstel getekend alsof ze man en vrouw zijn. 3 Zoon Alexander de Muinck (Ploos van Amstel) (1686-?) van Margaretha Ploos van Amstel en Jacob de Muinck, is geboren 5 jaar voor hun (afgedwongen?) huwelijk (1691). Margaretha was net 20 bij de geboorte en dus minderjarig, Jacobus geboortejaar is niet precies bekend maar ligt waarschijnlijk tussen 1657 en 1662 (broer Alexander is geboren 1655 en zus Anna in 1664). 4. Zoon Alexander de Muinck van Margaretha en Jacob, na het overlijden van zijn moeder in september 1691 is mogelijk niet bij zijn vader en nog jonge stiefmoeder is gebleven (stiefmoeder geboren in 1674, huwelijk in 1694), maar na het overlijden van zijn grootvader in april 1695, door oom Mr Jan Carel Ploos van Amstel in voogdijschap opgevangen (?) 5. De lotgevallen van Alexander de Muinck (Ploos van Amstel, 1686) zijn nog onbekend 6. De familieleden hier begraven zijn kort na elkaar overleden (binnen anderhalf jaar 1690-1691) 7. De grafzerk is beschadigd: de wapens en alliantie)wapens zijn weggehakt in de Frans Tijd. 8. De grafzerk toont prominent de alliantiewapens van Margaretha Regina Ploos van Amstel. Een van de gevonden grafstenen die onder de vloer in de Oostkerk vandaan kwam (foto: Omroep Zeeland)
Enkele bronnen 1686 22 augustus 711.27 Utrecht dopen LUT 1678-1686 Doopinschrijving Alexander de Munnick, 22-08-1686 DTB boeken (Het Utrechts Archief ) - Het Utrechts Archief 1690 27 maart 34-4 U060a027 C. van Doorn Procuratie - tot het voeren van een proces, speciaal in de zaak tegen Jacobus de Munck die een zoontje verwekt heeft by lastgeefster: https://hetutrechtsarchief.nl/collectie/609C5BC46FD94642E0534701000A17FD 1695 28 mei 34-4 U123a002 M. van Lobbrecht Procuratie - om by de weeskamer in Middelburg voogdy over neef Alexander de Muinck te aanvaarden 1698 9 oktober 34-4.U069a001 G. van Toll Procuratie - tot innen van Jacobus de Munck van 3/4e part van f 3.500,- onder aftrek van collateraal Notariële akten (Het Utrechts Archief ) - Het Utrechts Archief Welkom Archief Ploos van Amstel: VIIIa (VIIa-1). Gerard Ploos (van Amstel), heer van ‘t Gein en Oudegein, ged. Utrecht (Jacobikerk) 30 april 1617, kolonel der infanterie, luitenant-houtvester van de provincie Utrecht, kanunnik van St. Pieter (1648), overl. Utrecht 14 april 1695, tr. Utrecht (Catharijne kerk) 29 febr. 1648 Anna Regina van Bodeck, geb. 27 febr. 1628, begr. Utrecht overl. aangebracht 22 okt. 1703, dr. van Johan van Bodeck, koopman, bankier te Frankfurt a/Main, en Susanna van Uffelen. VIIIa7 Mr. Jan Carel (Johann Carolus) Ploos van Amstel, ged. Utrecht (Lutherse kerk) 29 juli 1662, raad in de vroedschap van Utrecht (1690), schepen 1693 en 1705), kapitein der burgerij, hoofdman van het hand- en voetboogkwartier te Utrecht (1695), overl. Utrecht 30 april 1709. VIIIa9. Margaretha Regina Ploos van Amstel, ged. Utrecht (Lutherse kerk) 26 juli 1666, overl. Middelburg 29 sept. 1691, tr. (GK) Jutphaas 12 juni 1691 Mr. Jacobus de Muinck, thesaurier van Middelburg (1688, 1689), griffier van de Staten van Walcheren (= het Waterschap), overl. 20 juni 1709. Donald Haks, Huwelijk en gezin in Holland in de 17de en 18de eeuw. HES Uitgevers, Utrecht 1985 Noot 90 Het was een twistpunt of de geldigheid van een trouwbelofte van een meisje zonder ouderlijk consent bij 20 of 25 jaar begon. Zie Cos, Troubelovten, pp. 40-41 voor de eerste mening. De Hoge Raad koos steeds voor de tweede mening. Van Bynkershoek, Observationes, I, nrs. 348, 1028; Pauw, Observationes novae, I, nr. 136.
Spelling o.a. de Munk/de Muinck/de Munnick/de Muncq/de Muijncq/ de Muynck/ de Muincq/de Munck
on 26 april 2022 Stichting Monumentenbezit De Oostkerk na verduurzaming weer klaar voor de toekomst De Oostkerk in Middelburg is heropend, na een sluiting van enkele maanden voor het grootschalige verduurzamingsproject. De sleutel is door directeur/bestuurder Mark van den Bos van Monumentenbezit symbolisch teruggegeven aan Jolanda van Koeveringe, de voorzitter van de Raad van Toezicht van Stichting de Oostkerk. Het top 100 monument kan weer van start met een jaarrond programma van concerten, tentoonstellingen, rondleidingen en andere activiteiten. Grafzerken
|
